|
Aktualności
|
|
Informacje
Numery
Numer 02-03/2009
Rok 2008 w energetyce światowej
|
|
|
Autor: opr. red.
|
Data publikacji: 09.03.2009 00:37
|
Więcej przejęć o mniejszej wartości
Liczba fuzji i przejęć w energetyce wzrosła w 2008 r. przy jednoczesnym spadku wartości zawieranych transakcji – wskazują wyniki najnowszego badania „Power Deals” firmy PricewaterhouseCoopers
Według najnowszego badania Power Deals – corocznego przeglądu fuzji i przejęć w sektorze energetycznym – przeprowadzanego przez PricewaterhouseCoopers, liczba transakcji w energetyce w 2008 r. wzrosła o 24% w stosunku do poprzedniego roku, ustanawiając nowy rekord. Pomimo wzrostu liczby transakcji ich całkowita wartość spadła jednak o 41%, osiągając 220 mld USD w porównaniu do rekordowego poziomu 372,5 mld USD w 2007 r.
|
Rozpatrując każdy z dużych rynków osobno – Amerykę Północną, Europę oraz Azję i Oceanię – liczba transakcji przeprowadzonych w każdym z tych regionów również wzrosła. Choć pod względem wartości dominowały podmioty europejskie, liczba transakcji była dość równomiernie rozłożona w najważniejszych regionach świata – 34% w Europie, 28% w Azji i Oceanii oraz 23% w Ameryce Północnej (według lokalizacji firmy przejmującej). We wszystkich tych regionach dominował podobny trend – przy zmniejszającej się wartości transakcji, rosła liczba fuzji i przejęć.
Manfred Wiegand, dyrektor PricewaterhouseCoopers ds. globalnych spółek użyteczności publicznej, tak skomentował te wydarzenia:
„Najważniejszym pytaniem w obecnej sytuacji na rynkach finansowych pozostaje kwestia, ile czasu będziemy musieli czekać na powrót płynności na rynek długu. Istotne będzie również tempo, w jakim zostanie określona polityka w dziedzinie zmian klimatu w pierwszym roku prezydentury Obamy oraz na nadchodzącym Szczycie Klimatycznym ONZ w Kopenhadze w grudniu 2009 r.”.
Do najważniejszych trendów opisanych w raporcie Power Deals 2008 należą:
Odrodzenie energetyki atomowej
Powrót do energetyki atomowej widoczny jest przede wszystkim w wyścigu największych uczestników rynku do zajęcia globalnej pozycji w tej dziedzinie. W 2008 r. uwagę zwrócił przede wszystkim francuski EDF, który dokonał zakupów aktywów w Wielkiej Brytanii i USA wartych niemal 30 mld USD – w ramach przejęcia British Energy oraz prawie 50% portfela elektrowni atomowych Constellation Energy. Powrót do energetyki atomowej spowodował również pojawienie się transakcji joint-venture pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi, a firmami oferującymi technologie atomowe i spółkami zajmującymi się budową elektrowni atomowych.
Uczestnicy rynku gazu postanowili przeczekać
W 2008 r. spółki gazowe nie wykazywały większej aktywności w zakresie fuzji i przejęć. Właściciele aktywów gazowych postanowili trzymać się swoich cennych zasobów. Transakcje w sektorze gazowym stanowiły jedynie 12,8% wszystkich fuzji i przejęć w sektorze energetycznym i opiewały na zaledwie 7% wartości wszystkich transakcji. Owa niechęć do sprzedawania aktywów znalazła odzwierciedlenie zwłaszcza w skutecznym oporze Origin Energy przed sprzedażą do BG Group za proponowaną kwotę 13,3 mld USD.
Zniknięcie megatransakcji
W odróżnieniu od dwóch ostatnich lat, w 2008 r. mieliśmy do czynienia z całkowitym brakiem transakcji na poziomie wyższym niż 40 mld USD. W związku z kryzysem na rynkach finansowych gracze, którzy pozostawali aktywni w poprzednich latach, w 2008 r. zdecydowali się powstrzymać od fuzji i przejęć oraz wykorzystać ten czas na wydobycie wartości z wcześniejszych transakcji. Transakcja Gas Natural i Union Fenosa o wartości 35,8 mld USD była jedną z trzech transakcji przekraczających wartość 10 mld USD, w porównaniu do 9 transakcji o podobnej wartości przeprowadzonych w latach 2006 i 2007.
Charakterystyka najważniejszych rynków
Ameryka Północna
W Ameryce Północnej liczba oferentów wzrosła o 53%, choć całkowita wartość transakcji spadła o 54% (z 87,5 mld USD w 2007 r. do 40 mld USD w 2008 r.). Sytuacja ta była przede wszystkim wynikiem braku dużych transakcji takich jak przejęcie Kinder Morgan za 21,6 mld USD lub TXU za 43,8 mld USD. Po wyłączeniu tych dwóch dużych transakcji z wyników za lata 2006 i 2007, obecna aktywność podmiotów północnoamerykańskich w zakresie fuzji i przejęć okazałaby się analogiczna do lat poprzednich – 32,9 mld USD w 2006 r., 43,7 mld USD w 2007 r. i 40 mld USD w 2008 r.
Europa
W Europie przeprowadzono transakcje o łącznej wartości stanowiącej ponad połowę wartości wszystkich transakcji w sektorze energetycznym na świecie – 58% wg oferentów i 53% wg spółek przejmowanych. Sześć z dziesięciu największych transakcji i 45% wszystkich transakcji o wartości powyżej 1 mld USD odbyła się z udziałem oferentów z Europy. Powyższe liczby świadczą o kluczowym znaczeniu firm europejskich dla całkowitej aktywności w zakresie fuzji i przejęć w energetyce w 2008 r.
Azja i Oceania
W 2008 r. całkowita wartość przejmowanych aktywów zmniejszyła się do poziomu 25,9 mld USD z 50,4 mld USD w 2007 r. Aktywność oferentów w tym regionie również spadła – o 42% z 47,6 mld USD w 2007 r. do 27,4 mld USD w 2008 r. Niemal wszystkie transakcje (z wyjątkiem 3% w ujęciu wartościowym) dotyczyły aktywów z sektora energii elektrycznej. Podobnie jak w pozostałych regionach właściciele aktywów gazowych zdecydowali się zatrzymać swoje cenne zasoby. Wartość przejmowanych aktywów w Australii spadła z 19 mld USD (37,7% wartości wszystkich przejmowanych spółek w regionie) w 2007 r. do zaledwie 1,75 mld USD (6,7% wartości wszystkich przejmowanych spółek w regionie) w 2008 r. Największa aktywność w regionie Azji i Oceanii wykazywały podmioty chińskie i japońskie. Razem oferenci z Chin i Hong Kongu przeprowadzili transakcje o wartości 9,8 mld USD (35% całkowitej wartości transakcji w Azji i Oceanii).
Piotr Łuba, partner w dziale Doradztwa Biznesowego PricewaterhouseCoopers, powiedział:
„Rok 2009 przyniesie z jednej strony nowe możliwości, z drugiej jednak znaczne bariery w zakresie fuzji i przejęć. Ograniczony dostęp do źródeł finansowania spowodowany kryzysem gospodarczym przyczyni się do znacznego zmniejszenia aktywności w zakresie transakcji fuzji i przejęć. Dopóki nie nastąpi poprawa sytuacji w tej dziedzinie, wzrost wartości transakcji jest moim zdaniem mało prawdopodobny. Obecna sytuacja może być jednak szansą dla przedsiębiorstw o mocnych bilansach i przepływach pieniężnych do przejęcia firm i aktywów wystawionych na sprzedaż w celu pozyskania gotówki na rozwój lub utrzymanie płynności”.
**
Komentarz do polskiego rynku
Aktywność w zakresie fuzji i przejęć w polskim sektorze energetycznym wbrew ogólnoświatowym trendom w 2008 r. wzrosła w porównaniu z poprzednim rokiem. W ubiegłym roku w Polsce dokonano łącznie 15 transakcji w energetyce (w tym 12 krajowych i 3 transgraniczne) w porównaniu do 6 transakcji w 2007 r. Łączna wartość przeprowadzonych transakcji wyniosła ponad 1,1 mld USD i była trzykrotnie wyższa niż w 2007 r. Należy podkreślić, że powyższe liczby odnoszą się wyłącznie do ujawnionych transakcji.
Najbardziej wartościowym źródłem fuzji i przejęć w polskiej energetyce w ubiegłym roku okazała się prywatyzacja przedsiębiorstw kontrolowanych przez państwo i władze lokalne oraz sprzedaż resztówek w kilku sprywatyzowanych już spółkach energetycznych. Największą transakcją zrealizowaną w formie prywatyzacji było nabycie 18,7% akcji Enei przez szwedzką grupę Vattenfall za 1,6 mld zł (około 0,6 mld USD) w wyniku oferty publicznej. W tej samej ofercie 2,6% akcji Enei nabył również Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (za 64 mln USD). W dziedzinie sprzedaży resztówek na uwagę zasługuje przede wszystkim sprzedaż posiadanych przez Skarb Państwa pakietów akcji PGE Elektrowni Bełchatów oraz PGE Elektrowni Turów na rzecz Polskiej Grupy Energetycznej za łączną kwotę 1 mld zł (około 360 mln USD). Ponadto warto również odnotować sprzedaż resztówek w Elektrowni Skawina na rzecz CEZ za 93 mln zł (około 43 mln USD) oraz w Elektrociepłowni Białystok (kontrolowanej przez francuski SNET) na rzecz ENEA za 174 mln zł (około 58 mln USD).
Uwagę zwraca fakt, że większość wspomnianych powyżej transakcji (z wyjątkiem sprzedaży akcji Elektrowni Skawina) miała miejsce w czwartym kwartale 2008 r.,czyli w okresie, gdy kryzys finansowy stał się już wyraźnie odczuwalny nawet w Polsce. Świadczy to o determinacji Ministerstwa Skarbu do pozyskania założonych wpływów z prywatyzacji. Pomimo jednak tej determinacji do skutku nie doszły inne znaczące prywatyzacje, planowane wcześniej na 2008 r., w tym oferta publiczna PGE, która została przełożona na 2009 r.
Poza pogarszającą się sytuacją na rynkach finansowych na przeszkodzie niektórym transakcjom w 2008 r. (na przykład sprzedaży reszty akcji GZE przez Skarb Państwa na rzecz firmy Vattenfall) stanęły również niepopularne w środowisku energetycznym decyzje Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Pierwsza z tych decyzji została ogłoszona we wrześniu ubiegłego roku i oznaczała wstrzymanie dalszego uwolnienia cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych planowanego na początek 2009 r. Kolejna decyzja, która negatywnie zaskoczyła polskie przedsiębiorstwa energetyczne i ich istniejących oraz potencjalnych inwestorów, została ogłoszona na początku grudnia i dotyczyła podjęcia przez regulatora działań zmierzających do powstrzymania wzrostu cen energii elektrycznej w 2009 r. Działania takie ograniczają potencjalne zyski polskich przedsiębiorstw elektroenergetycznych (a nawet mogą prowadzić do strat), co ujemnie wpływa na oczekiwaną opłacalność inwestycji w te przedsiębiorstwa.
Na rynek fuzji i przejęć niekorzystny wpływ miały również liczne czynniki niepewności występujące w polskiej energetyce w 2008 r., w tym przede wszystkim przedłużające się rozmowy na temat ostatecznego kształtu Pakietu Energetyczno-Klimatycznego i jego skutków dla Polski po 2013 r., zamieszanie w sprawie rozdziału uprawnień do emisji CO2 na lata 2008-2012, a także planowane zmiany w zasadach płacenia akcyzy za energię elektryczną.
Analizując polski rynek fuzji i przejęć w sektorze energetycznym warto również zwrócić uwagę na marginalne znaczenie transakcji z udziałem firm gazowych. Na liście transakcji w 2008 r. znalazły się zaledwie dwie transakcje w sektorze gazu – przejęcie spółki Polskie LNG przez Gaz-System za 52 mln zł (około 20 mln USD) oraz stacji LPG przez DragonGaz za nieujawnioną kwotę. Główną przyczyną niewielkiej aktywności transakcyjnej w sektorze gazu był z pewnością wysoki poziom jego monopolizacji. Niemniej należy podkreślić, że niskie zaangażowanie firm gazowych w fuzje i przejęcia było typowe również dla całego świata.
W 2009 r. oczekiwane pogorszenie sytuacji gospodarczej w Polsce i utrzymanie ograniczeń na rynkach finansowych może mieć dwojaki wpływ na potencjalne fuzje i przejęcia w sektorze energetycznym. Z jednej strony sytuacja ta może powstrzymać niektórych inwestorów przed nowymi transakcjami w związku z trudnościami w pozyskaniu zewnętrznego finansowania, z drugiej strony może stworzyć niepowtarzalne okazje do przejęcia przedsiębiorstw po zaniżonej cenie przez silne kapitałowo firmy. Końcówka ostatniego roku wskazuje również, że ważnym źródłem fuzji i przejęć w sektorze energetycznym w obecnym roku prawdopodobnie nadal będzie prywatyzacja przedsiębiorstw kontrolowanych przez państwo i władze lokalne. Dla inwestorów zagranicznych szczególnie interesująca może być zapowiadana prywatyzacja grup energetycznych PGE, Tauron i ENERGA.
Justyna Wardak, Justyna Tomaszewska, dział Doradztwa Biznesowego PricewaterhouseCoopers
|
|
|
|
